اوراق مشارکت چیست؟

اوراق مشارکت در اصطلاح علم اقتصاد، از اوراق بهادار است که توسط دولت، شهرداری، شرکت‌های دولتی و خصوصی، برای تأمین اعتبار طرح‌های عمرانی یا زیرساختی در کشور، منتشر می‌گردد.
اوراق مشارکت اوراق بهاداری است که بیانگر مشارکت دارنده‌ی آن در یک طرح است. یعنی شخص سرمایه خود را به یک شرکت می‌دهد تا شرکت بتواند طرح توسعه خود را اجرا کند و سود سرمایه‌گذار را نیز پرداخت نماید.

مهم ترین تفاوت اوراق مشارکت در مقایسه با سایر اوراق بهادار مثل سهام، تضمین پرداخت سود است.

ویژگی های اوراق مشارکت

1. اوراق مشارکت از جمله اوراق بهادار محسوب می‌شود و تابع قوانین آن است. بنابراین خرید آن نیازمند داشتن کد سهامداری (کد معاملاتی بورس) است.
2. این اوراق ممکن است بی نام یا با نام باشد.
3. قیمت این اوراق مشخص و مدت آن معین است.
4. مورد مصرف آن مشخص باشد (طرح‌های عمرانی- انتفاعی یا تهیۀ مواد ‌اولیه مورد نیاز واحدهای تولیدی توسط دولت، شرکت‌های دولتی، ‌شهرداری‌ها و مؤسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی و مؤسسات عام المنفعه و شرکت‌های ‌وابسته به دستگاه‌های مذکور، شرکت‌های سهامی عام و خاص و شرکت‌های تعاونی تولید).
5. از طریق عرضه عمومی به سرمایه‌گذاران واگذار می‌شود.

انواع اوراق مشارکت

• اوراق مشارکت بانک مرکزی
• اوراق مشارکت وزارتخانه‌ها و شرکت‌های دولتی
• اوراق مشارکت شرکت‌های پذیرفته شده در بورس.

اوراق مشارکت دارای:

• اوراق با نام یا بی‌نام است.
• قیمت اسمی مشخصی دارد.
• سررسید آن مشخص است و به عبارتی مدت معین دارد.
• سود حاصل از اوراق مشارکت، برای سرمایه‌گذار معاف از پرداخت مالیات است و این جذابیت‌ دیگری برای سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت به حساب می‌آید.
• بازپرداخت اصل اوراق در سررسید و پرداخت سود علی‌الحساب آن در مقاطع معین توسط ناشر، تضمین شده است.
• خرید و فروش اوراق از طریق شعب منتخب بانک عامل یا از طریق بورس اوراق بهادار (در صورت پذیرش) مجاز است.
• دارندگان اوراق به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت در سود حاصل از اجرای طرح‌های مربوط، سهیم هستند.
• هر ورقه نشان‌دهنده میزان قدرالسهم دارنده آن در طرح مورد سرمایه‌گذاری است.
• با فروش اوراق مشارکت رابطه وکیل و موکل بین ناشر و خریدار اوراق محقق می‌شود (در واقع ناشر به وکالت از طرف خریداران اوراق می‌تواند نسبت به مصرف وجوه حاصل از فروش اوراق به منظور اجرای طرح و خرید و فروش هرگونه کالا، خدمت و دارایی مربوط به طرح اقدام نماید. انتقال اوراق به رابطه وکالت خدشه وارد نمی‌کند و این رابطه تا سررسید اوراق بین ناشر و دارندگان اوراق نافذ و معتبر است).
• اوراق مشارکت به عنوان وثیقه طرف‌های معامله در قراردادهای مربوط به وزارتخانه‌ها، مؤسسات و شرکت‌های دولتی، شهرداری‌ها و سایر دستگاه‌های اجرایی پذیرفته می‌شود.
• از مقررات موجود درباره اوراق مشارکت
• و به‌ویژه قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت چنین می‌توان نتیجه گرفت که این اوراق ابزار مالی جدیدی برای جذب پس‌اندازها و تجهیز منابع مالی و جلب مشارکت مردم در تأمین مالی طرح‌های عمرانی و زیربنایی دولتی و طرح‌های سودآور تولیدی، ساختمانی و خدماتی شرکت‌های دولتی شهرداری‌ها و مؤسسات و نهادهای عمومی، غیردولتی و شرکت‌های وابسته به آنها و همچنین شرکت‌های سهامی عام و خاص و شرکت‌های تعاونی تولیدی است.

کدام نهادها و شرکت ها مجاز به صدور اوراق مشارکت هستند:

1. دولت
2. شرکت های دولتی
3. شهرداری ها
4. شرکت های تعاونی تولید
5. شرکت های سهامی خاص و عام
6. سایر موسسه ها و نهادهای همومی عیر دولتی
7. موسسات عام المنفعه

چند نکته در مورد اوراق مشارکت

1. خرید و فروش اوراق از طریق شعب منتخب بانک‌های عامل یا از طریق کارگزاران بورس اوراق بهادار (در صورت پذیرش در بورس) مجاز است.
2. قیمت اسمی هر واحد اوراق مشارکت ۱٫۰۰۰٫۰۰۰ ریال است.
3. هر ورقه نشان‌دهنده میزان قدرالسهم دارنده آن در طرح مورد سرمایه‌گذاری است.
4. نماد هر یک از اوراق مشارکت حداکثر سه روز پیش از سررسید پرداخت سود علی‌الحساب آن متوقف می‌شود و روز بعد از پرداخت سود، نماد آن بازگشایی می‌شود.
5. سود متعلقه به خریدار، از طریق شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به حساب بانکی معرفی شده از جانب خریدار واریز می‌گردد.
6. چنانچه سرمایه‌گذار در میانه دوره و پیش از سررسید پرداخت سود اقدام به خرید اوراق نماید، با پرداخت ما به التفاوت سود روزهای گذشته (از ابتدای دوره تا زمان خرید اوراق)، در پایان دوره سود کل دوره به حساب وی واریز خواهد شد.
7. تمامی اوراق از قابلیت نقد شوندگی برخوردارند؛ به نحوی که بازارگردان اواراق موظف است تا تمامی سفارش‌های فروش به مبلغ اسمی را در هر روز خریداری نماید.
8. حداقل مدتی که نیاز است به دریافت سود سرمایه‌گذار در معامله اوراق منجر شود، چها روز از زمان خرید تا فروش اوراق است. به عبارتی اگر اوراق خریداری شده را زودتر از سه روز به فروش برسد، سود حاصل از فروش آن از کارمزد معاملات کمتر می‌شود و در واقع بازده منفی خواهد داشت.
9. با توجه به آئین‌نامه اجرایی قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت، دارندگان اوراق به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت، در سود حاصل از اجرای طرح‌های مربوطه سهیم هستند.
10. با فروش اوراق مشارکت رابطه وکیل و موکل بین ناشر و خریدار اوراق محقق می‌شود (در واقع ناشر به وکالت از طرف خریداران اوراق می‌تواند نسبت به مصرف وجوه حاصل از فروش اوراق به منظور اجرای طرح و خرید و فروش هرگونه کالا، خدمت و دارایی مربوط به طرح اقدام نماید. ، انتقال اوراق به رابطه وکالت خدشه وارد نمی‌کند و این رابطه تا سررسید اوراق بین ناشر و دارندگان اوراق نافذ و معتبر است.
11. اوراق مشارکت به عنوان وثیقه طرف‌های معامله در قراردادهای مربوط به وزارتخانه‌ها، مؤسسات و شرکت‌های دولتی، شهرداری‌ها و سایر دستگاه‌های اجرایی پذیرفته می‌شود.