اصطلاحات مهم ارز دیجیتال | راهنمای کامل کریپتو برای مبتدیان و حرفه‌ای‌ها

بازار ارزهای دیجیتال یا کریپتوکارنسی، فضایی پویا، نوآور و همیشه در حال تحول است. در این بازار، علاوه بر فناوری بلاک‌چین و رمزارزها، زبان و اصطلاحات مخصوصی شکل گرفته که آشنایی با آن‌ها برای تازه‌واردها ضروری است. دانستن این اصطلاحات، نه تنها درک شما از بازار را افزایش می‌دهد، بلکه در معاملات و سرمایه‌گذاری نیز کمک بزرگی خواهد کرد. در این مقاله، اصطلاحات کلیدی دنیای کریپتو را معرفی کرده و برای هر کدام، تعریف، کاربرد و مثال واقعی ارائه می‌دهیم تا مسیر شما برای فعالیت حرفه‌ای در بازار هموار شود.

اصطلاحات مهم ارز دیجیتال

اصطلاحات پایه و عمومی

• فیات (Fiat)

به پول رسمی کشورها گفته می‌شود که پشتوانه فیزیکی ندارد، مانند دلار، ریال یا پوند. فیات در مبادلات اقتصادی و خریدوفروش کالا و خدمات استفاده می‌شود.

• ارز دیجیتال (Cryptocurrency)

پول الکترونیکی است که با رمزنگاری ایمن شده و توسط هیچ نهاد مرکزی کنترل نمی‌شود، مانند بیت کوین و اتریوم. این ارزها برای سرمایه‌گذاری، معامله آنلاین و انتقال ارزش کاربرد دارند.

• بلاک‌چین (Blockchain)

دفتر کل توزیع‌شده‌ای است که تراکنش‌ها را به‌صورت غیرقابل تغییر ثبت می‌کند و امنیت شبکه را تأمین می‌کند. نمونه معروف آن شبکه بیت کوین است.

• کوین (Coin)

رمزارزی با بلاک‌چین مستقل است که برای معامله و سرمایه‌گذاری مستقیم استفاده می‌شود؛ مانند بیت کوین و اتریوم

• توکن (Token)

رمزارزی است که روی بلاک‌چین دیگری ایجاد می‌شود و کاربردهای متنوعی مانند پرداخت، NFT و دیفای دارد؛ نمونه آن تتر ERC-20 است.

• پورتفولیو (Portfolio)

به سبد سرمایه‌گذاری گفته می‌شود که شامل رمزارزها، سهام یا فلزات است و مدیریت آن به کاهش ریسک کمک می‌کند.

• تراکنش (Transaction)

فرایند انتقال رمزارز بین کیف پول‌ها است؛ مثلاً ارسال ۰.۵ بیت کوین از یک کیف پول به کیف پول دیگر.

• گس فی (Gas Fee)

هزینه انجام تراکنش در شبکه‌هایی مانند اتریوم است و امنیت شبکه را تأمین می‌کند.

• ماینر (Miner)

فرد یا سیستمی است که با استفاده از سخت‌افزار، رمزارز استخراج می‌کند و شبکه را ایمن می‌سازد.

اصطلاح	تعریف	کاربرد	مثال واقعی
فیات (Fiat)	پول رسمی کشورها که پشتوانه فیزیکی ندارد.	مبادلات اقتصادی، خرید و فروش و سرمایه‌گذاری.	دلار آمریکا، ریال ایران، پوند انگلستان.
ارز دیجیتال (Cryptocurrency)	پول الکترونیک رمزنگاری شده که توسط هیچ نهادی کنترل نمی‌شود.	سرمایه‌گذاری، معاملات آنلاین، انتقال ارزش.	بیت کوین، اتریوم، تتر.
بلاک چین (Blockchain)	دفتر کل توزیع‌شده برای ثبت تراکنش‌ها به صورت امن و غیرقابل تغییر.	ثبت تراکنش‌ها، امنیت شبکه، توسعه رمزارزها.	شبکه بیت کوین و اتریوم.
کوین (Coin)	رمزارزی با بلاک‌چین بومی خود.	معامله و سرمایه‌گذاری مستقیم.	بیت کوین، اتریوم.
توکن (Token)	رمزارز ساخته‌شده روی بلاک‌چین دیگر با قرارداد هوشمند.	استفاده در پروژه‌های دیفای، NFT و پرداخت‌ها.	تتر (ERC-20)، بایننس کوین (BEP-20).
پورتفولیو (Portfolio)	سبد سرمایه‌گذاری شامل رمزارزها، سهام، فلزات و دارایی‌ها.	مدیریت سرمایه و کاهش ریسک.	داشتن بیت کوین، اتریوم و چند آلت‌کوین در یک سبد.
تراکنش (Transaction)	انتقال رمزارز بین آدرس‌ها روی بلاک‌چین.	خرید، فروش و انتقال دارایی.	ارسال ۰.۵ بیت کوین از کیف پول A به کیف پول B.
گس فی (Gas Fee)	هزینه انجام تراکنش در شبکه‌هایی مانند اتریوم.	تأمین امنیت شبکه و سرعت پردازش تراکنش‌ها.	پرداخت ۰.۰۰۲ ETH برای انتقال توکن در اتریوم.
ماین/ماینر (Mine/Miner)	استخراج رمزارز با استفاده از سخت‌افزار یا دستگاه.	تأمین امنیت شبکه و دریافت پاداش.	استخراج بیت کوین با دستگاه ASIC.

اصطلاحات معاملاتی

• صرافی متمرکز (CEX)

پلتفرمی است که معاملات رمزارزها را به‌صورت مرکزی مدیریت می‌کند و معمولاً نیاز به احراز هویت دارد؛ مانند بایننس.

• شِت کوین (Shitcoin)

رمزارزی است که پشتوانه واقعی ندارد و معامله آن پرریسک است؛ مانند برخی توکن‌های میم.

• میم کوین (Memecoin)

رمزارزی با پایه طنز یا محبوبیت اینترنتی است؛ نمونه آن دوج کوین و شیبا اینو است.

• آلت کوین (Altcoin)

هر رمزارزی غیر از بیت کوین است و برای تنوع سرمایه‌گذاری استفاده می‌شود؛ مانند کاردانو یا پولکادات.

• همتا به همتا (P2P)

معامله مستقیم بین کاربران بدون واسطه است و در صرافی‌های محلی رایج است.

• غیرمتمرکز (Decentralized)

شبکه‌ای است که توسط هیچ نهاد مرکزی کنترل نمی‌شود و امنیت و شفافیت بالایی دارد.

• صرافی غیرمتمرکز (DEX)

پلتفرمی بدون واسطه است که معاملات همتا به همتا انجام می‌دهد، مانند یونی‌سواپ.

• عرضه اولیه کوین (ICO)

روشی برای جمع‌آوری سرمایه اولیه پروژه‌های رمزارزی است، مانند عرضه اولیه اتریوم در ۲۰۱۵.

اصطلاح	تعریف	کاربرد	مثال واقعی
صرافی متمرکز (CEX)	پلتفرم معامله ارز دیجیتال با مدیریت مرکزی و نیاز به احراز هویت.	خرید و فروش رمزارزها با سرعت و حجم بالا.	بایننس، کوکوین، بیت پین.
شت کوین (Shitcoin)	رمزارزی بدون ارزش واقعی یا پشتوانه.	معامله کوتاه‌مدت یا تفریحی، پرریسک.	Doge Token (غیررسمی).
میم کوین (Memecoin)	رمزارزی بر پایه شوخی یا محبوبیت اینترنتی.	سرمایه‌گذاری سرگرمی یا پامپ کوتاه‌مدت.	دوج کوین، شیبا اینو.
آلت کوین (Altcoin)	تمامی رمزارزهای غیر از بیت کوین.	تنوع سرمایه‌گذاری، پروژه‌های نوآور.	اتریوم، کاردانو، پولکادات.
همتا به همتا (P2P)	معامله مستقیم بین کاربران بدون واسطه.	خرید و فروش سریع با قیمت توافقی.	معامله USDT بین دو کاربر در LocalBitcoins.
غیرمتمرکز (Decentralized)	شبکه بدون کنترل یک نهاد مرکزی، مدیریت توسط نودها.	امنیت، شفافیت و مقاومت در برابر سانسور.	شبکه اتریوم، شبکه بیت کوین.
صرافی غیرمتمرکز (DEX)	پلتفرم بدون واسطه، معاملات همتا به همتا.	ترید امن بدون نیاز به احراز هویت.	یونی‌سواپ، پنکیک سواپ.
عرضه اولیه کوین (ICO)	جمع‌آوری سرمایه اولیه برای پروژه رمزارز.	تأمین مالی پروژه‌های نوپا.	عرضه اولیه اتریوم در ۲۰۱۵.

اصطلاحات فنی بلاک‌چین

• NFT

توکنی غیرقابل‌تعویض است که مالکیت دیجیتال را ثبت می‌کند و در هنر دیجیتال یا بازی‌ها کاربرد دارد؛ مانند Bored Ape Yacht Club.

• وایت پیپر (Whitepaper)

سند رسمی پروژه رمزارز است که اهداف، فناوری و نقشه راه پروژه را توضیح می‌دهد؛ مانند وایت پیپر بیت کوین.

• ساتوشی (Satoshi)

کوچک‌ترین واحد بیت کوین است و برابر با ۰.۰۰۰۰۰۰۰۱ BTC می‌باشد.

• استیبل کوین (Stable Coin)

رمزارزی است که قیمت آن ثابت و وابسته به دارایی پشتوانه است؛ مانند تتر.

• شاخص RSI

برای تحلیل تکنیکال و تشخیص وضعیت خرید یا فروش بیش از حد استفاده می‌شود.

• قله تاریخی (ATH)

بیشترین قیمت ثبت‌شده یک رمزارز در تاریخ است؛ مثال، ATH بیت کوین = ۷۳,۵۰۰ دلار.

اصطلاح	تعریف	کاربرد	مثال واقعی
NFT	توکن غیرقابل‌تعویض که مالکیت دیجیتال را ثبت می‌کند.	هنر دیجیتال، بازی‌ها، کالکشن‌ها.	Bored Ape Yacht Club، CryptoPunks.
وایت پیپر (Whitepaper)	سند رسمی پروژه رمزارز با اهداف و ویژگی‌ها.	ارزیابی پروژه و تصمیم سرمایه‌گذاری.	وایت پیپر بیت کوین، وایت پیپر اتریوم.
ساتوشی (Satoshi)	کوچک‌ترین واحد بیت کوین معادل ۰.۰۰۰۰۰۰۰۱ BTC.	اندازه‌گیری و پرداخت‌های خرد.	ارسال ۱۰۰۰ ساتوشی = ۰.۰۰۰۰۱ BTC.
استیبل کوین (Stable Coin)	رمزارز با قیمت ثابت وابسته به دارایی پشتوانه.	حفظ ارزش، پرداخت و معاملات کوتاه‌مدت.	تتر (USDT)، BUSD.
شاخص RSI	شاخص تحلیل تکنیکال برای وضعیت خرید/فروش بیش‌ازحد.	پیش‌بینی روند کوتاه‌مدت قیمت.	RSI اتریوم = 75 → بیش خرید.
قله تاریخی (ATH)	بیشترین قیمت ثبت‌شده رمزارز در تاریخ.	تحلیل روند رشد و سرمایه‌گذاری.	ATH بیت کوین = 73,500 دلار.

اصطلاحات جامعه کریپتو

• ماه (Moon)

به افزایش شدید قیمت رمزارز گفته می‌شود.

• با خاک یکسان شدن (REKT)

یعنی از دست دادن کل سرمایه به دلیل معاملات پرریسک.

• آربیتراژ (Arbitrage)

کسب سود از اختلاف قیمت رمزارزها بین صرافی‌ها است.

• احراز هویت (KYC)

فرآیندی برای شناسایی کاربران در صرافی‌ها است.

• احراز هویت دومرحله‌ای (2FA)

تایید ورود با روش دوم مثل رمز یکبار مصرف است و امنیت را افزایش می‌دهد.

• ایردراپ (AirDrop)

توزیع رایگان رمزارز برای جذب کاربر و تبلیغ پروژه است.

اصطلاح	تعریف	کاربرد	مثال واقعی
ماه (Moon)	رشد بسیار زیاد قیمت رمزارز.	توصیف روند صعودی انفجاری.	BTC در مدت یک ماه +۳۰٪ رشد کرد → Moon.
با خاک یکسان شدن (REKT)	از دست دادن کل سرمایه در بازار.	هشدار برای ریسک معاملات پرریسک.	سرمایه‌گذاری در شت کوین بدون تحقیق → REKT.
آربیتراژ (Arbitrage)	کسب سود از اختلاف قیمت در صرافی‌ها.	خرید ارزان و فروش گران‌تر.	خرید ETH در صرافی A = 2000$، فروش در B = 2020$.
احراز هویت (KYC)	فرآیند شناسایی مشتری برای امنیت و قانون‌گذاری.	ثبت‌نام در صرافی‌ها و حفظ امنیت.	ارسال کارت شناسایی برای بایننس.
احراز هویت دومرحله‌ای (2FA)	تایید ورود با روش دوم (رمز یکبار مصرف).	افزایش امنیت حساب کاربری.	Google Authenticator یا پیامک SMS.
ایردراپ (AirDrop)	توزیع رایگان رمزارز برای تبلیغ پروژه.	جذب کاربران و بازاریابی.	دریافت ۱۰ توکن رایگان با ثبت‌نام در پروژه X.

اصطلاحات تحلیل تکنیکال و پیشرفته

• هارد فورک / سافت فورک

تغییراتی در بلاک‌چین هستند که مسیر شبکه را اصلاح یا نسخه جدیدی ایجاد می‌کنند.

• هاوینگ (Halving)

نصف شدن پاداش استخراج رمزارزها برای کنترل تورم است، مانند هاوینگ بیت کوین.

• آلت سیزن (Alt Season)

دوره‌ای است که قیمت آلت‌کوین‌ها رشد زیادی دارد.

• فومو (FOMO)

ترس از دست دادن فرصت سود است که باعث خرید عجولانه می‌شود.

• فاد (FUD)

اخبار منفی و ایجاد ترس در بازار است.

• دیفای (DeFi)

امور مالی غیرمتمرکز با قرارداد هوشمند است و شامل وام‌دهی، قرض‌گیری و استخر نقدینگی می‌شود.

• قرارداد هوشمند (Smart Contract)

برنامه‌ای خودکار است که توافقات را اجرا می‌کند، مانند صدور NFT پس از پرداخت.

اصطلاح	تعریف	کاربرد	مثال واقعی
هارد فورک / سافت فورک	تغییرات در بلاک‌چین که مسیر شبکه را تغییر می‌دهد.	ارتقاء شبکه، ایجاد نسخه جدید.	اتریوم → اتریوم و اتریوم کلاسیک.
هاوینگ (Halving)	نصف شدن پاداش استخراج هر بلاک.	کنترل تورم بیت کوین و کاهش عرضه.	هاوینگ بعدی بیت کوین = ۲۰۲۸.
آلت سیزن (Alt Season)	رشد انفجاری قیمت آلت‌کوین‌ها.	فرصت سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت.	افزایش قیمت آلت‌کوین‌ها در تابستان ۲۰۲۱.
فومو (FOMO)	ترس از از دست دادن فرصت سود.	خرید عجولانه و افزایش قیمت کوتاه‌مدت.	خرید بیت کوین در سقف قیمت به دلیل اخبار مثبت.
فاد (FUD)	اخبار منفی و ایجاد ترس در بازار.	هشدار برای تحلیل و تصمیم‌گیری.	انتشار شایعه ممنوعیت بیت کوین در کشور X.
دیفای (DeFi)	امور مالی غیرمتمرکز با قرارداد هوشمند.	وام‌دهی، قرض‌گیری و استخر نقدینگی.	Aave، Compound.
قرارداد هوشمند (Smart Contract)	برنامه خودکار برای اجرای توافقات.	دیفای، NFT، DAO.	قرارداد NFT که پس از پرداخت، توکن صادر می‌کند.

اصطلاحات امنیت و کیف پول

• فاست (Faucet)

پاداش کوچک رمزارزی برای انجام فعالیت‌های ساده است.

• هولد / هودل (Hold / Hodl)

نگهداری طولانی‌مدت رمزارز برای سود بلندمدت است.

• وال / نهنگ (Whale)

فرد یا گروهی است که مقدار زیادی رمزارز دارد و می‌تواند بازار را تحت تأثیر قرار دهد.

• پانزی (Ponzi)

طرح کلاهبرداری با وعده سود بالا است.

• راگ پول (Rug Pull)

خروج ناگهانی توسعه‌دهنده از پروژه و از بین رفتن سرمایه کاربران است.

• پامپ/دامپ (Pump/Dump)

افزایش یا کاهش مصنوعی قیمت رمزارز توسط افراد بانفوذ است.

• DYOR

یعنی قبل از سرمایه‌گذاری تحقیق مستقل انجام دهید.

اصطلاح	تعریف	کاربرد	مثال واقعی
فاست (Faucet)	پاداش کوچک رمزارزی برای انجام وظایف.	جذب کاربر و آموزش.	دریافت ۰.۰۰۰۱ BTC با تماشای ویدئو.
هولد / هودل (Hold / Hodl)	نگهداری طولانی‌مدت رمزارز برای سود بلندمدت.	سرمایه‌گذاری بلندمدت.	نگهداری ۱ BTC از ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۳.
وال / نهنگ (Whale)	فرد یا گروه با مالکیت زیاد رمزارز.	تأثیرگذاری بر بازار.	خرید ۵۰۰۰ BTC توسط نهنگ X.
پانزی (Ponzi)	طرح کلاهبرداری با وعده سود بالا.	هشدار برای پروژه‌های مشکوک.	سرمایه‌گذاری در شبکه هرمی Y → از دست دادن پول.
راگ پول (Rug Pull)	خروج ناگهانی توسعه‌دهنده و از بین بردن سرمایه.	هشدار برای پروژه‌های کم‌ریسک.	پروژه DeFi Z → توسعه‌دهنده دارایی‌ها را برداشت.
پامپ/دامپ (Pump/Dump)	افزایش یا کاهش مصنوعی قیمت توسط افراد بانفوذ.	هشدار برای دستکاری بازار.	پامپ شیبا اینو توسط گروه‌های آنلاین.
DYOR	انجام تحقیق مستقل پیش از سرمایه‌گذاری.	کاهش ریسک و تصمیم آگاهانه.	مطالعه وایت پیپر قبل از خرید ICO.

اصطلاحات تراکنش و دفتر کل

• تایید (Confirmation)

فرآیندی است که نودها تراکنش را تأیید می‌کنند.

• شناسه تراکنش (TX ID)

کدی یکتا برای ردیابی تراکنش است.

• بلاک (Block)

مجموعه‌ای از تراکنش‌هاست که در بلاک‌چین ثبت می‌شود.

• نود (Node)

کامپیوتری است که به شبکه بلاک‌چین متصل است و امنیت شبکه را تأمین می‌کند.

• گواه اثبات کار (PoW)

الگوریتم اعتبارسنجی با حل مسائل ریاضی است.

• گواه اثبات سهام (PoS)

الگوریتمی است که بر اساس میزان رمزارز در کیف پول، امنیت شبکه را حفظ می‌کند.

اصطلاح	تعریف	کاربرد	مثال واقعی
تایید (Confirmation)	تأیید تراکنش‌ها توسط نودها در بلاک‌چین.	امنیت تراکنش‌ها.	BTC تراکنش با ۳ تایید نود معتبر.
شناسه تراکنش (TX ID)	کد یکتا برای پیگیری هر تراکنش.	ردیابی و اثبات تراکنش.	TX ID: 4f3a2…bc7a.
بلاک (Block)	مجموعه‌ای از تراکنش‌ها ثبت شده در بلاک‌چین.	ثبت دائمی اطلاعات.	بلاک شماره ۷۰۰,۰۰۰ بیت کوین.
نود (Node)	کامپیوتری که به شبکه بلاک‌چین متصل است.	اعتبارسنجی و امنیت شبکه.	نودهای شبکه بیت کوین در سراسر جهان.
گواه اثبات کار (PoW)	الگوریتم اعتبارسنجی با حل مسائل ریاضی.	امنیت شبکه و پاداش استخراج.	بیت کوین و اتریوم کلاسیک.
گواه اثبات سهام (PoS)	الگوریتم اعتبارسنجی بر اساس میزان رمزارز در کیف پول.	کاهش مصرف انرژی و حفظ امنیت.	اتریوم ۲.۰، کاردانو.

نتیجه‌گیری

آشنایی با اصطلاحات کلیدی دنیای کریپتو، پایه‌ای است برای فعالیت امن و هوشمندانه در بازار. این اصطلاحات، از پایه تا پیشرفته، تحلیل تکنیکال، امنیت و معاملات را پوشش می‌دهند و می‌توانند به شما کمک کنند تا تصمیمات بهتری در سرمایه‌گذاری و ترید بگیرید. یادگیری و به‌کارگیری این اصطلاحات، ریسک‌ها را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود شما به عنوان یک کاربر حرفه‌ای در بازار کریپتو عمل کنید.